Początki i awangarda

Krzysztof Penderecki przyszedł na świat w Dębicy 23 listopada 1933 roku. Pochodził z wielokulturowej rodziny o korzeniach polskich, niemieckich i ormiańskich. Od 1951 roku związany był z Krakowem. Kompozycję zaczął studiować pod kierunkiem Franciszka Skołyszewskiego, który wywarł istotny wpływ na kształtowanie się osobowości kompozytorskiej przyszłego autora Pasji według św. Łukasza, wprowadzając go w arkana sztuki kontrapunktu i muzycznej retoryki. Penderecki kontynuował naukę w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Krakowie (od 2021 roku Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego) pod kierunkiem Artura Malawskiego i Stanisława Wiechowicza. Mimo „żelaznej kurtyny” odcinającej Polskę przez władze komunistyczne od wolnego świata, kończąc studia pod koniec lat 50., kompozytor poszukiwał inspiracji w twórczości klasyków XX wieku (Bartóka, Strawińskiego), a następnie w kierunkach, stylach i technikach kompozytorskich awangardy Europy Zachodniej (serializmie, punktualizmie, aleatoryzmie i nowej brzmieniowości).

„Pasja według św. Łukasza” i wielkie formy wokalno-instrumentalne

Przełomowym utworem w twórczości Krzysztofa Pendereckiego stała się Pasja według św. Łukasza. W muzyce XX wieku zajmuje ona szczególne miejsce: z jednej strony jest dziełem na wskroś współczesnym, z drugiej – nawiązuje do wielkiej tradycji muzyki sakralnej w kulturze europejskiej. Penderecki odwołał się w niej do formy i tekstu, których najdoskonalszym przykładem były Pasje Bacha. Dzieło zostało napisane na zamówienie Otto Tomka, kierownika redakcji muzycznej Westdeutscher Rundfunk w Kolonii, dla uczczenia 700-lecia katedry w Münster. Jego pierwsze wykonanie – 30 marca 1966 roku – stało się światowym wydarzeniem artystycznym o szerokim rezonansie. Prasa muzyczna całego świata szeroko wówczas pisała o Polaku oraz o sztuce i tradycjach kulturalnych kraju, z którego się wywodzi. Widoczna na rękopisie data ukończenia Pasji – 26 stycznia 1966 – miała także wymiar symboliczny, odnoszący się do jubileuszu Millenium Chrztu Polski, przypadającego w czasach walczącej z Kościołem władzy komunistycznej. Tym monumentalnym dziełem kompozytor zapisał się w historii jako pierwszy w byłym „bloku wschodnim” twórca, który miał odwagę podjąć tematykę sakralną. W 1966 roku Krzysztof Penderecki otrzymał za Pasję nagrodę Grosser Kunstpreis des Landes Nordrhein-Westfalen.

Z końcem lat 60. kompozytor ujawnił i utrwalił wizerunek wybitnego muzycznego dramaturga. Niemal bezpośrednio po sukcesie Pasji otrzymał od Rolfa Liebermanna pierwsze w swojej karierze zamówienie operowe. W dobie, gdy awangarda negowała ten tradycyjny gatunek sceniczny, Penderecki zaproponował przeniesienie na scenę operową adaptacji powieści Aldousa Huxleya The Devils of Loudun. Prawykonanie Diabłów z Loudun odbyło się 20 czerwca 1969 roku w Operze w Hamburgu, która dzieło zamówiła. Pierwsza opera kompozytora odniosła duży sukces: wkrótce grana była na deskach niemal czterdziestu teatrów Europy i USA. W 2012 roku kompozytor powrócił do partytury dzieła i dokonał jej znaczącej rewizji, tworząc nową wersję Diabłów z Loudun.

Kolejnym znaczącym utworem Krzysztofa Pendereckiego stała się Jutrznia. Stanowi ona artystyczny wyraz fascynacji kompozytora kulturą prawosławia. Pierwsza część kompozycji, Złożenie do grobu, została wykonana w katedrze w Altenbergu w 1970 roku; część druga, Zmartwychwstanie, miała premierę w 1971 roku w katedrze w Münster. Tego samego roku w nowojorskiej siedzibie ONZ odbył się koncert z okazji 25-lecia istnienia tej organizacji, na którym została prawykonana Kosmogonia na głosy solowe, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną. Kolejne dzieło oratoryjne w dorobku twórczym Pendereckiego było wynikiem prestiżowego zamówienia ONZ, a jego premierę, prowadzoną przez Zubina Mehtę, uświetnili swą obecnością prezydenci, członkowie rodzin królewskich i premierzy. Dla Zubina Mehty kompozytor napisał w tym samym roku De natura sonoris no. 2.

W 1973 roku ukończona została 1. Symfonia – dzieło podsumowujące okres awangardowych poszukiwań Krzysztofa Pendereckiego i zarazem pierwsze dokonanie kompozytora w gatunku, który zajmie odtąd ważne miejsce w jego twórczości. Powstały wówczas także Canticum Canticorum Salomonis i Magnificat na bas solo, zespół wokalny, dwa chóry mieszane, chór chłopięcy i orkiestrę. Magnificat został napisany dla uczczenia 1200-lecia katedry w Salzburgu, a jego premiera odbyła się na Festiwalu Salzburskim w 1974 roku pod batutą kompozytora.

„Polskie Requiem” i zwrot ku tradycji późnoromantycznej

W II połowie lat 70. w twórczości Krzysztofa Pendereckiego nastąpiła zmiana stylistyczna, polegająca na stopniowym zwrocie ku tradycji późnoromantycznej. Pierwszym takim dziełem był Koncert skrzypcowy napisany dla skrzypka Isaaca Sterna, przedstawiciela tzw. rosyjskiej szkoły romantycznej. Światowa premiera utworu odbyła się w Bazylei w kwietniu 1977 roku. Kolejne dzieło operowe, Raj utracony, prawykonane zostało rok później, 29 listopada w Operze Lirycznej w Chicago. Libretto opery, dookreślonej jako sacra rappresentazione, oparte zostało na starotestamentowej historii grzechu pierworodnego opisanej w eposie Johna Miltona. Ukończona 7 lat po pierwszej 2. Symfonia Wigilijna prawykonana została 1 maja 1980 roku w Nowym Jorku pod dyrekcją Zubina Mehty, któremu została zadedykowana. Dyrygent prezentował ją następnie na festiwalach w Salzburgu i Lucernie oraz podczas tournée po Europie. W Symfonii Wigilijnej czytelne nawiązania do tradycji wielkiego symfonizmu, wyznaczonego nazwiskami Brucknera, Mahlera i Szostakowicza, łączą się z wrażliwością twórcy doświadczonego poprzez awangardę. W podobnym nurcie utrzymane są kolejne symfonie kompozytora: napisana na zamówienie rządu francuskiego z okazji 200-lecia Rewolucji Francuskiej 4. Symfonia Adagio z 1989 roku i zadedykowana Lorinowi Maazelowi powstała w 1992 roku 5. Symfonia Koreańska poświęcona „słuchaczom Dalekiego Wschodu” oraz dojrzewająca w latach 1988–1995 3. Symfonia skomponowana na zamówienie Münchner Philharmoniker.

Kompozycje Krzysztofa Pendereckiego pisane w latach 80. ukazują istotny związek artysty z historią kraju: odnoszą się do określonych wydarzeń w dziejach polskiej historii, polskiego etosu narodowego i religijnego. Jedną z tych kompozycji jest Te Deum na głosy solowe, chór i orkiestrę, napisane w latach 1979–1980 i dedykowane Ojcu Świętemu Janowi Pawłowi II. Kompozytor zawarł w utworze rozbudowany cytat hymnu Boże, coś Polskę – ze znamiennymi słowami „Ojczyznę wolną racz nam zwrócić, Panie” – traktowanego przez lata zaborów jako narodowy hymn wyrażający pragnienie wolności. Zastosowany tekst stanowił jasny przekaz odnoszący się do zniewolonej przez komunistyczną władzę Polski, pełniąc funkcję „pokrzepienia serc”. Penderecki poprowadził premierowe wykonanie Te Deum w Asyżu latem 1980 roku. W roku 1981 dzieło było wykonywane w Nowym Jorku, Berlinie, Warszawie i Paryżu.

W 1980 roku kompozytor rozpoczął pracę nad Polskim Requiem. To kolejne ogniwo dzieł kantatowo-oratoryjnych, które zapoczątkowała Pasja, a zarazem jeden z najważniejszych i najdłużej pisanych utworów Pendereckiego. Krystalizacja dzieła w pełnym kształcie zajęła 26 lat: od skomponowanej na prośbę Lecha Wałęsy w 1980 roku Lacrimosy, przez Agnus Dei napisane po śmierci Prymasa Tysiąclecia Stefana Wyszyńskiego, Dies irae dedykowane Powstaniu Warszawskiemu i Recordare – ojcu Maksymilianowi Kolbe, Libera me poświęcone Ofiarom Katynia, do zamykającej całość Ciaccona in memoriam Giovanni Paolo II, powstałej po śmierci Papieża Polaka w 2005 roku. Polskie Requiem po raz pierwszy zabrzmiało 28 września 1984 roku. Od czasu premiery to wielkie dzieło chóralne znajduje się na afiszach koncertowych filharmonii na całym świecie.

Skomponowana w 1987 roku z okazji 60. urodzin Mścisława Rostropowicza Pieśń Cherubinów jest zarówno wyrazem uznania dla nieprzeciętnej osobowości rosyjskiego wiolonczelisty – przyjaciela, jak i przejawem stałej fascynacji kompozytora kulturą prawosławia.

Powstanie Czarnej maski, trzeciej opery Pendereckiego, zainicjowało zamówienie Festiwalu w Salzburgu z 1982 roku. Kompozytor nawiązał w niej dialog z XX-wiecznym teatrem ekspresjonistycznym, tworząc współczesną wizję tańca śmierci. Opera, oparta na sztuce Gerharta Hauptmanna, była punktem kulminacyjnym Festiwalu w Salzburgu w 1986 roku. Zaraz po jej premierze nastąpiły wykonania w Wiedniu i amerykańska prezentacja w Santa Fe latem roku 1988. Czwarta opera kompozytora, Ubu Rex, ukończona została w 1991 roku, chociaż pierwsze plany umuzycznienia sztuki Alfreda Jarry’ego sięgają roku 1973. W twórczości Krzysztofa Pendereckiego jest to jedyna opera komiczna, która prowadzi słuchacza w świat muzycznej groteski i odwołań do gatunku opera buffa. Światowa premiera dzieła miała miejsce 6 lipca 1991 roku w Operze Monachijskiej.

Czas syntezy: „Credo” i dzieła oratoryjno-symfoniczne

Lata 90. w twórczości Krzysztofa Pendereckiego to czas syntezy dotychczasowych doświadczeń, szczególnie widoczne w kompozycjach podejmujących tradycję kantatowo-oratoryjną. Siedmioczęściowa 7. Symfonia Siedem bram Jerozolimy jest monumentalnym dziełem na pięciu solistów, recytatora, trzy chóry mieszane i wielką orkiestrę symfoniczną, napisanym z okazji 3000 lat Jerozolimy. Jej premiera odbyła się 9 stycznia 1997 roku w Jerozolimie. W roku następnym ukończone zostało Credo, w muzyce końca XX wieku utwór niezwykle ważny, odwołujący się do uniwersalnego charakteru chrześcijańskiego wyznania wiary. To także dzieło zajmujące szczególne miejsce w muzyce polskiej. Komponując tekst, kompozytor nawiązał do polskiej tradycji katolickiej i sięgnął po cytaty z wielkopostnej pieśni Ludu, mój ludu oraz błagalnego śpiewu Któryś za nas cierpiał rany. Prawykonanie Credo odbyło się w lipcu 1998 roku na Bach Festival w Eugene w stanie Oregon. Pierwsze europejskie wykonanie miało miejsce 5 października 1998 roku w Krakowie, w ramach Festiwalu Krzysztofa Pendereckiego. Rok później nagranie Credo dla wytwórni Hänssler otrzymało prestiżową nagrodę AFIM Indie Award.

W 1997 roku powstały dwa hymny napisane dla uczczenia miast – Hymn do św. Daniiła na 850-lecie Moskwy i Hymn do św. Wojciecha z okazji 1000-lecia Gdańska. Pierwszy należy do utworów Pendereckiego związanych z kulturą prawosławia, drugi przynależy do kręgu kultury słowiańskiej. Pomimo podobieństw obsady i okolicznościowego charakteru obu kompozycji wyraźnie zaznacza się ich kulturowa odrębność. Światowe prawykonanie Hymnu do św. Daniiła odbyło się 4 października 1997 roku w Moskwie, a premiera Hymnu do św. Wojciecha miała miejsce zaledwie 2 tygodnie później w Gdańsku.

W latach 90. istotne miejsce w twórczości Pendereckiego ponownie zajęła kameralistyka. Powstają wówczas Kwartet na klarnet i trio smyczkowe (1993), II Sonata na skrzypce i fortepian (1999) oraz Sekstet, w którym kompozytor uzyskał rozległą paletę możliwości kolorystycznych, łącząc instrumenty smyczkowe, dęte i fortepian. W prawykonaniu Sekstetu 7 czerwca 2000 roku w Sali Musikverein w Wiedniu udział wzięli: Mścisław Rostropowicz, Yuri Bashmet, Dmitri Alexeev, Paul Meyer, Julian Rachlin i Radovan Vlatković.

Wokalno-instrumentalna 8. Symfonia Pieśni przemijania jest wyrazem zachwytu nad pięknem natury i refleksją nad przemijaniem ludzkiego życia. Ten cykl 12 pieśni do tekstów niemieckich poetów, nawiązujący do późnoromantycznej pieśni z orkiestrą, został napisany na zamówienie Rządu w Luksemburgu z okazji otwarcia nowej Sali Filharmonii – Josephine Charlotte Philharmonic Hall i tam też odbyło się jego prawykonanie 6 czerwca 2005 roku.

Ukończony w 2008 roku III Kwartet smyczkowy Kartki z nienapisanego dziennika przedstawia zupełnie inny język dźwiękowy niż ten, którego kompozytor używał w pierwszych kwartetach smyczkowych z lat 60. Miejsce sonorystycznych eksperymentów z instrumentami smyczkowymi zajęły tu środki odwołujące się do tradycji gatunku. Prawykonanie utworu przez Shanghai Quartet odbyło się w listopadzie 2008 roku, podczas festiwalu zorganizowanego w 75. rocznicę urodzin kompozytora. W 2012 roku Münchener Kammerorchester wykonała dedykowaną Peterowi Hanser-Streckerowi, prezesowi wydawnictwa Schott, Sinfoniettę no. 3, będącą opracowaniem na orkiestrę smyczkową III Kwartetu .

Skomponowany w 2009 roku Kadisz po raz kolejny – po Brygadzie śmierci i oratorium oświęcimskim Dies irae – podejmuje tragiczny temat zagłady. Utwór powstały w związku z 65. rocznicą likwidacji łódzkiego getta został zadedykowany „Łódzkim Abramkom, którzy chcieli żyć. Polakom, którzy ratowali Żydów”. Tekst modlitwy zespalają fragmenty z Księgi Daniela i Lamentacji Jeremiasza oraz przejmujące wiersze Abrahama Cytryna napisane w łódzkim getcie. Prawykonanie dzieła odbyło się 29 lipca 2009 roku w Łodzi.

W 2010 roku Krzysztof Penderecki sięgnął do dzieł poetów Młodej Polski, a także Mickiewicza, Norwida i Herberta, komponując cykl „Powiało na mnie morze snów…” Pieśni zadumy i nostalgii z okazji 200-lecia urodzin Chopina – przy czym intencją artysty było w równej mierze zaznaczenie szczególnej wagi Roku Chopinowskiego, co złożenie hołdu wielkiej polskiej poezji. W Warszawie 14 stycznia 2011 roku odbyło się prawykonanie utworu pod batutą Valery’ego Gergieva.

Ukończona przez kompozytora pod koniec 2012 roku Missa brevis jest jedynym wieloczęściowym utworem wśród licznych w jego twórczości dzieł napisanych na chór a cappella. Została ona skomponowana na zamówienie Archiwum Bacha w Lipsku z okazji jubileuszu 800-lecia lipskiego kościoła i chóru św. Tomasza – i w tym też mieście w styczniu 2013 roku odbyło się jej prawykonanie. Rok później powstało Dies illa – utwór wpisujący się w nurt ważnych w twórczości Pendereckiego wielkich dzieł oratoryjnych. Przeznaczone na troje solistów, trzy chóry i orkiestrę symfoniczną Dies illa skomponowane zostało na okoliczność obchodów 100. rocznicy wybuchu I wojny światowej i zadedykowane jej ofiarom. Prawykonanie dzieła miało miejsce 9 listopada 2014 roku w bazylice Sacré-Coeur w Brukseli, na finałowym koncercie Thousand Voices for Peace. Nagranie tej kompozycji przyniosło artyście w 2017 roku kolejną nagrodę Grammy.

Napisany w 2015 roku z okazji 100. rocznicy ludobójstwa Ormian psalm Domine quid multiplicati sunt jest kolejnym dziełem chóralnym a cappella. Po raz pierwszy został wykonany 26 maja tego samego roku w Carnegie Hall przez ormiański Hover State Chamber Choir. Na zamówienie Narodowego Instytutu Fryderyka Chopina i dla uświetnienia inauguracji XVII Konkursu Chopinowskiego powstał także w roku 2015 Polonez na orkiestrę symfoniczną, będący – według słów kompozytora – rodzajem poematu symfonicznego na temat polskiego tańca.

Ostatnim utworem w cyklu symfonii Pendereckiego jest ukończona w 2016 roku 6. Symfonia Pieśni chińskie. Przeznaczona na baryton, orkiestrę oraz chiński instrument ludowy erhu jest ósmą w chronologii symfonią kompozytora. Prawykonanie światowe dzieła odbyło się w chińskim Guangzhou 24 września 2017 roku, a europejskie – 12 maja 2018 roku w Filharmonii Drezdeńskiej.

W Toruniu 6 października 2018 roku miała miejsce światowa premiera Lacrimosy no. 2 na sopran, chór żeński i orkiestrę kameralną, napisanej z okazji odsłonięcia Pomnika Pamięci Ofiar Zbrodni Pomorskiej 1939.

W 2018 roku w 100. rocznicę odzyskania przez Polskę Niepodległości powstały Polonez zamówiony przez Narodowy Instytut Fryderyka Chopina oraz Fanfara dla Niepodległej, która zabrzmiała 11 listopada 2018 roku w 11 prestiżowych salach koncertowych na świecie oraz na 11 estradach koncertowych w Polsce.

Znamienne dla twórczości Krzysztofa Pendereckiego były prestiżowe zamówienia, które spływały do kompozytora z całego świata i niejednokrotnie ich powstanie wiązało się z ważnymi rocznicami. Głęboki humanizm kompozytora, któremu nieobojętne były losy człowieka, przejawił się wielokrotnie w jego twórczości poprzez dedykacje i odwołania do ważnych w historii wydarzeń: tragedię nazistowskiego obozu zagłady w Oświęcimiu – przypomina oratorium Dies irae, mord w Katyniu – Libera me z Polskiego Requiem; bohaterom Warszawskiego Getta dedykowane jest Quid sum miser z Polskiego Requiem, bohaterom Powstania Warszawskiego – Dies irae z Polskiego Requiem; wybór Papieża Jana Pawła II – upamiętnia Te Deum, powstanie Solidarności i upadek komunizmu – Lacrimosa z Polskiego Requiem, 1000-lecie chrześcijaństwa w Polsce – Pasja według św. Łukasza, 200-lecie proklamowania Stanów Zjednoczonych – Raj utracony, 200-lecie ogłoszenia we Francji Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela – 4. Symfonia Adagio, 100-lecie wybuchu I wojny światowej – Dies illa, 100-lecie ludobójstwa Ormian – Psalm Domine quid multiplicati sunt, 50-lecie wyzwolenia Korei – 5. Symfonia, 25. rocznicę powstania ONZ – Kosmogonia. Powyższą listę dopełniły utwory napisane z okazji znaczących jubileuszów: 700-lecia katedry w Münster – Pasja według św. Łukasza, 1200-lecia katedry w Salzburgu – Magnificat, 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego – Cantata in honorem Almae Matris Universitatis Iagellonicae sescentos abhinc annos fundatae, 3000 lat miasta Jerozolimy – 7. Symfonia Siedem bram Jerozolimy, 850-lecia Moskwy – Hymn do św. Daniiła, 1000-lecia Gdańska – Hymn do św. Wojciecha.

Jako dyrygent Krzysztof Penderecki zadebiutował 17 października 1971 roku w Donaueschingen, wykonując własny utwór – Anaklasis. Od tego czasu prowadził ożywioną działalność dyrygencką, w kilkudziesięciu koncertach rocznie prezentując własne utwory, ale i dzieła symfoniczne twórców z różnych epok. O randze kompozytora świadczą również wykonania jego utworów przez najznakomitsze zespoły orkiestrowe świata, niejednokrotnie występujące pod batutą samego kompozytora. Są to m.in.: Berliner Philharmoniker, Boston Symphony Orchestra, China National Symphony Orchestra, Cincinnati Symphony Orchestra, Israel Philharmonic Orchestra, Jerusalem Symphony Orchestra, Kölner Rundfunk-Sinfonie Orchester, London Philharmonic Orchestra, Los Angeles Philharmonic Orchestra, Münchner Philharmoniker, New York Philharmonic, Orchestre National de France, ORF Radio Symphonie Orchester Wien, Südwestfunk-Orchester Baden-Baden, Wiener Philharmoniker, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Filharmonia Narodowa w Warszawie, Orkiestra Filharmonii Krakowskiej, Sinfonia Varsovia.

Na przestrzeni całej twórczości Pendereckiego wyraźnie zaznaczyło się poszukiwanie ciekawych jakości brzmieniowych do wyrażania konkretnych myśli muzycznych i wytworzenia specyficznej aury brzmieniowej. Kompozytor wprowadził w awangardowych Fluorescencjach maszynę do pisania i syrenę alarmową, kołatkę w Jutrzni, okarynę w Przebudzeniu Jakuba i Raju utraconym, stworzone według własnego pomysłu tubafony w 7. Symfonii Siedem bram Jerozolimy, a 6. Symfonii Pieśni chińskie dla wytworzenia orientalnego klimatu wprowadził erhu – chiński instrument ludowy.

Ponadto Krzysztof Penderecki jest honorowym patronem konkursów i festiwali oraz innych wydarzeń artystycznych odbywających się na całym świecie, m.in.: Krzysztof Penderecki Festival in Armenia w Erywaniu, Międzynarodowy Festiwal im. Krzysztofa Pendereckiego – poziom 320 w Zabrzu, Konkurs Kompozytorski im. Krzysztofa Pendereckiego odbywający się w ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego SOPOT CLASSIC, Certamen Compositorum Internationale ARBORETUM – Międzynarodowy Konkurs Kompozytorski im. Krzysztofa Pendereckiego w Radomiu.

Arboretum – hortus conclusus

Twórczość Krzysztofa Pendereckiego to z pewnością jedno z najbardziej imponujących osiągnięć na gruncie kultury polskiej i ogólnoświatowej. Niezaprzeczalny wpływ na muzykę Mistrza miało umiłowanie przez niego piękna natury i poszukiwanie w niej inspiracji. Był wielkim miłośnikiem drzew, architektem założenia parkowego w Lusławicach, pedagogiem, inicjatorem powstania Europejskiego Centrum Muzyki – międzynarodowego kampusu dedykowanego młodym artystom.

„Właściwie to nie życie jest ważne, lecz dzieła, które stają się punktem zwrotnym” – mawiał kompozytor. Niewątpliwie takim właśnie punktem w życiu artysty stały się jego ukochane Lusławice. Dzięki nim zapisał się historii nie tylko jako genialny twórca, dyrygent i pedagog, ale także architekt wizjoner. Miłośnik drzew. Maestro. Człowiek kultury i natury.

W wiekach XVI–XVII mieszkali tu bracia polscy, a w dwudziestoleciu międzywojennym z Lusławicami związał się wybitny malarz Jacek Malczewski. Od 1975 roku w dzieje tej miejscowości na trwale wpisał się Krzysztof Penderecki, komponując nadzwyczajne, botaniczne dzieło – rozległy park. Tworzenie arboretum trwało ponad 40 lat. To najdłużej powstająca kompozycja artysty. Dzieło życia, symboliczna IX symfonia.

W otoczeniu ukochanych przez kompozytora drzew znajduje się odrestaurowany, XVIII-wieczny Dwór wraz z zabytkowym Lamusem oraz symboliczny grób Fausta Socyna. W Lusławicach zmaterializowało się jedno z największych marzeń twórcy – Europejskie Centrum Muzyki. Instytucja ta wraz z niezwykłym Arboretum są swoistym domknięciem cyklu ośmiu symfonii w katalogu dzieł kompozytora. To dzieło wciąż trwa.

Twórczość kompozytora na przestrzeni ponad 60 lat przyniosła ponad 160 utworów zróżnicowanych w zakresie obsady, rozmiarów, technik kompozytorskich, gatunków i form. W dorobku artysty znajduje się ponad 20 utworów kameralnych, 18 kompozycji solowych, 25 utworów koncertujących, 27 dzieł orkiestrowych, 8 symfonii, 21 pieśni i utworów chóralnych, 27 dzieł kantatowo-oratoryjnych i 4 opery. Krzysztof Penderecki jest również autorem ponad 120 kompozycji do filmów animowanych, teatrów lalkowych, teatru dramatycznego, teatru telewizji, a także filmów fabularnych i dokumentalnych.

Kompozytor odszedł w przeddzień 54. rocznicy prawykonania Pasji – dzieła, które zapoczątkowało jego niezwykłą karierę. Artysta zmarł 29 marca 2020 roku w swoim krakowskim domu, otoczony najbliższą rodziną. Pozostawił po sobie wspaniałe Arboretum, ukochane drzewa, wymarzone Europejskie Centrum Muzyki oraz wybitne dzieła, które są artystycznym świadectwem czasów współczesnych, a ich symboliczne przesłania dookreślają postawę Krzysztofa Pendereckiego jako współczesnego twórcy, który nieustannie poszukiwał prawdy o człowieku i świecie.

Nota biograficzna Jadwigi Kani na podstawie materiałów z Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego

© 2020, Europejskie Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego